De voorbije weken grepen twee fenomenen mijn aandacht. Er was de lancering van de iPhone 6 die de wereld van de mobiele telefonie eens te meer op zijn kop zette. Daarnaast ben ik, en veel van mijn vrienden met mij, fan geworden van de door History Channel geproducete serie “Vikings”. Twee hypes die schijnbaar niets met elkaar te maken hebben. In dit artikel zal ik echter aantonen dat GSM’s en de woeste Skandinaven meer met elkaar gemeen hebben dan we op het eerste zicht zouden denken?
De Dzjengis Khan van het Noorden
Ons verhaal begint in circa 930 in de stad Wolin in het huidige Polen. Koning Gorm de Oude van Denemarken en zijn vrouw Tyre worden er de ouders van Harald Gormsson, later bijgenaamd Harald de Goede of Harald Blauwtand. Al op jonge leeftijd neemt Harald belangrijke taken op zich in de regering van zijn vader. Harald is dan ook slechts een jongeling als hij de troon overneemt van zijn vader. De regeerperiode van Harald kenmerkt zich door een erg rustig sociaal-politiek klimaat in Denemarken zelf, waardoor Harald al zijn pijlen kon richten op de buitenlandse betrekkingen en expansiepolitiek van zijn land. Dit laatste zou Harald wereldberoemd maken en hem laten voortleven tot vandaag.
De expansie van Blauwtand begint met zijn zoon Hakon die erin slaagt Samland aan de Russiche Oostzee te veroveren. Samland was toen een felbegeerde plaats door het aanwezige barnsteen. Belangrijker is echter dat Harald in 961 koning Haakon I van Noorwegen verslaat, waarna hij zichzelf tot koning van Noorwegen uitroept en de Noorse regionale vorsten tot zijn vazallen benoemt. In 974 wordt Harald echter verslagen door een Duits leger in het Deense Danevirke, waardoor hij het feitelijke gezag over Noorwegen verliest. Dit nadat hij reeds in 948 de Rooms-Duitse keizer Otto I de Grote als zijn soeverein had erkend.[1]
Harald Blauwtand staat waarschijnlijk het meest bekend voor zijn bekering tot het christendom. Volgens Widikund van Corvey, een contemporaine Saksische geschiedschrijver liet Harald zich overtuigen door de christelijke zendeling Poppo, die Harald overtuigde van het christendom door een gloeiend stuk ijzer op te tillen zonder zich te verbranden. Iets aannemelijker is echter dat Harald zich liet bekeren omwille van politieke belangen. Na de verloren veldslag tegen het Duitse leger, moet het Harald opportuun hebben geleken zich te bekeren tot het geloof van de Rooms-Duitse keizer om in ruil hiervoor enkele gebieden in noord-Duitsland en Noorwegen alsnog onder zijn gezag te krijgen. Het beste voorbeeld van Haralds bekering is het feit dat zijn vader Gorm oorspronkelijk werd begraven in een oude grafheuvel met rijke grafgiften, dit geheel in heidense traditie. Na zijn christianisatie liet Harald zijn vader herbegraven in een kerk nabij de grafheuvel en liet zijn bekering vastleggen in de runensteden nabij de Deense stad Jelling. Op een van deze stenen staat te lezen: “Koning Harald heeft opdracht gegeven dit monument te maken ter herinnering aan Gorm zijn vader en Thyre zijn moeder, de Harald die heel Denemarken voor zich gewonnen heeft en Noorwegen en de Denen christenen maakte.”
Rond 985 kreeg Harald af te rekenen met een reeks opstanden geleid door zijn zoon Sven Gaffelbaard. Na een van deze gevechten werd Harald zwaargewond afgevoerd naar Jomsborg aan de zuidkust van de Baltische zee. Hij bezwijkt er aan zijn verwondingen en wordt uiteindelijk begraven in de door hem opgerichte dom van Roskilde.[2]
Noormannen en telefonie
Het mag duidelijk zijn dat Harald Blauwtand een veroveraar was. Rest ons echter de vraag wat die Noormannen nu in godsnaam te maken met mobiele telefoons?
Het gekende Bluetooth-systeem werd ontwikkeld door onder andere Nokia, Ericsson en Intel om een draadloze verbinding mogelijk te maken tussen PC’s, GSM’s, tablets, printers, enz. Bluetooth heeft zijn naam dus te danken aan Harald Blauwtand, die door zijn expansiepoltiek en zijn bekering tot het christendom poogde gans Denemarken en Noorwegen te verenigen onder zijn persoon. Zo was het ook de bedoeling van de Bluetooth technologie om computers, mobieltjes en andere hardware draadloos te “verenigen”. Het symbool van Bluetooth bestaat dan ook uit de Noorse runen voor H (Haglaz) en B (Berkanan), de initialen van... Harald Blauwtand.[3]
Blauwtand?
Vanwaar nu die bizarre bijnaam “Blauwtand”? De meest gehoorde verklaring is dat Harald een rotte tand had die als “blauw” werd omschreven. Toendertijd stond blauw synoniem voor donker, zwart dus. Een andere verklaring is dat Harald door de Saksen in Engeland als “Thegn” werd aangesproken, wat hoofdman betekent. Blauwtand zou dan een verbastering zijn van wat iets als “donkere hoofdman” betekende. Een laatste plausibele uitleg zou slaan op de blauwe gewaden die Harald droeg. Blauw was zowat de duurste kleurstof die bestond en het dragen van blauw was dan ook een teken van Harald zijn verheven koninklijke status.
Pieterjan Vinck
[1] Clements, J., A Brief History of the Vikings. The Last Pagans of the First Modern Europeans?, Constable and Robinson, Londen, 2005, s.p.
[2] Jesch, J., The Scandinavians. From the Vendel Period to the Tenth Century, an Ethnographic Perspective, The Boydell Press, Woodbridge, 2002, pp. 307-309
[3] Kardach, J., Tech History : How Bluetooth got its name, via: http://www.eetimes.com/document.asp?doc_id=1269737&page_number=1, geraadpleegd 20/9/2014
De Dzjengis Khan van het Noorden
Ons verhaal begint in circa 930 in de stad Wolin in het huidige Polen. Koning Gorm de Oude van Denemarken en zijn vrouw Tyre worden er de ouders van Harald Gormsson, later bijgenaamd Harald de Goede of Harald Blauwtand. Al op jonge leeftijd neemt Harald belangrijke taken op zich in de regering van zijn vader. Harald is dan ook slechts een jongeling als hij de troon overneemt van zijn vader. De regeerperiode van Harald kenmerkt zich door een erg rustig sociaal-politiek klimaat in Denemarken zelf, waardoor Harald al zijn pijlen kon richten op de buitenlandse betrekkingen en expansiepolitiek van zijn land. Dit laatste zou Harald wereldberoemd maken en hem laten voortleven tot vandaag.
De expansie van Blauwtand begint met zijn zoon Hakon die erin slaagt Samland aan de Russiche Oostzee te veroveren. Samland was toen een felbegeerde plaats door het aanwezige barnsteen. Belangrijker is echter dat Harald in 961 koning Haakon I van Noorwegen verslaat, waarna hij zichzelf tot koning van Noorwegen uitroept en de Noorse regionale vorsten tot zijn vazallen benoemt. In 974 wordt Harald echter verslagen door een Duits leger in het Deense Danevirke, waardoor hij het feitelijke gezag over Noorwegen verliest. Dit nadat hij reeds in 948 de Rooms-Duitse keizer Otto I de Grote als zijn soeverein had erkend.[1]
Harald Blauwtand staat waarschijnlijk het meest bekend voor zijn bekering tot het christendom. Volgens Widikund van Corvey, een contemporaine Saksische geschiedschrijver liet Harald zich overtuigen door de christelijke zendeling Poppo, die Harald overtuigde van het christendom door een gloeiend stuk ijzer op te tillen zonder zich te verbranden. Iets aannemelijker is echter dat Harald zich liet bekeren omwille van politieke belangen. Na de verloren veldslag tegen het Duitse leger, moet het Harald opportuun hebben geleken zich te bekeren tot het geloof van de Rooms-Duitse keizer om in ruil hiervoor enkele gebieden in noord-Duitsland en Noorwegen alsnog onder zijn gezag te krijgen. Het beste voorbeeld van Haralds bekering is het feit dat zijn vader Gorm oorspronkelijk werd begraven in een oude grafheuvel met rijke grafgiften, dit geheel in heidense traditie. Na zijn christianisatie liet Harald zijn vader herbegraven in een kerk nabij de grafheuvel en liet zijn bekering vastleggen in de runensteden nabij de Deense stad Jelling. Op een van deze stenen staat te lezen: “Koning Harald heeft opdracht gegeven dit monument te maken ter herinnering aan Gorm zijn vader en Thyre zijn moeder, de Harald die heel Denemarken voor zich gewonnen heeft en Noorwegen en de Denen christenen maakte.”
Rond 985 kreeg Harald af te rekenen met een reeks opstanden geleid door zijn zoon Sven Gaffelbaard. Na een van deze gevechten werd Harald zwaargewond afgevoerd naar Jomsborg aan de zuidkust van de Baltische zee. Hij bezwijkt er aan zijn verwondingen en wordt uiteindelijk begraven in de door hem opgerichte dom van Roskilde.[2]
Noormannen en telefonie
Het mag duidelijk zijn dat Harald Blauwtand een veroveraar was. Rest ons echter de vraag wat die Noormannen nu in godsnaam te maken met mobiele telefoons?
Het gekende Bluetooth-systeem werd ontwikkeld door onder andere Nokia, Ericsson en Intel om een draadloze verbinding mogelijk te maken tussen PC’s, GSM’s, tablets, printers, enz. Bluetooth heeft zijn naam dus te danken aan Harald Blauwtand, die door zijn expansiepoltiek en zijn bekering tot het christendom poogde gans Denemarken en Noorwegen te verenigen onder zijn persoon. Zo was het ook de bedoeling van de Bluetooth technologie om computers, mobieltjes en andere hardware draadloos te “verenigen”. Het symbool van Bluetooth bestaat dan ook uit de Noorse runen voor H (Haglaz) en B (Berkanan), de initialen van... Harald Blauwtand.[3]
Blauwtand?
Vanwaar nu die bizarre bijnaam “Blauwtand”? De meest gehoorde verklaring is dat Harald een rotte tand had die als “blauw” werd omschreven. Toendertijd stond blauw synoniem voor donker, zwart dus. Een andere verklaring is dat Harald door de Saksen in Engeland als “Thegn” werd aangesproken, wat hoofdman betekent. Blauwtand zou dan een verbastering zijn van wat iets als “donkere hoofdman” betekende. Een laatste plausibele uitleg zou slaan op de blauwe gewaden die Harald droeg. Blauw was zowat de duurste kleurstof die bestond en het dragen van blauw was dan ook een teken van Harald zijn verheven koninklijke status.
Pieterjan Vinck
[1] Clements, J., A Brief History of the Vikings. The Last Pagans of the First Modern Europeans?, Constable and Robinson, Londen, 2005, s.p.
[2] Jesch, J., The Scandinavians. From the Vendel Period to the Tenth Century, an Ethnographic Perspective, The Boydell Press, Woodbridge, 2002, pp. 307-309
[3] Kardach, J., Tech History : How Bluetooth got its name, via: http://www.eetimes.com/document.asp?doc_id=1269737&page_number=1, geraadpleegd 20/9/2014