Op een, voor de tijd van het jaar, erg zonnige zondagavond zat ik met enkele vrienden op het terras van Retsin’s lucifernum, een niet al te bekende kunstkroeg in het hart van de Brugse binnenstad. Een echte aanrader trouwens, maar daarover later meer. Deze zaak bevindt zich in een prachtig pand in de Twijnstraat en was ooit het huis van de laatste burgemeester voor de Franse Revolutie. De naam ‘Twijnstraat’ deed bij mij een belletje rinkelen. Ik herinnerde me dat ik tijdens het opzoekingswerk voor mijn thesis rond collaboratie tijdens de Tweede Wereldoorlog in Brugge had gelezen dat ook de Nazi’s hier een van hun instanties hadden gehuisvest. Na opzoeking bleek mijn vermoeden correct te zijn.
Brugge aan het begin van de Tweede Wereldoorlog. Vanaf 1 december 1940 had de Duitse bezetter een nieuw administratief orgaan in het leven geroepen, namelijk de Kreiskommandatur. Deze opereerden naast de Ortskommandaturen, die de feitelijke machtscentra waren van de Duitsers in de grote steden als Gent en Brugge. Waar de Ortskommandatur zich louter met militaire aangelegenheden bezighield, was de Kreiskommandatur meer verantwoordelijk voor administratieve zaken. Deze laatste werd door de Duitsers eerst geïnstalleerd aan de pittoreske waterkant van de Dijver in het gebouw naast het Groeninghemuseum en in een latere fase in de Twijnstraat waarover ik het dus aan het mijmeren was. Andere gebouwen van dit administratieve apparaat bevonden zich in herenhuizen in de Niklaas Desparsstraat, naast de Brugse stadsschouwburg, onder andere waar zich nu het Hotel Heritage bevindt.
Het Duitse bureaucratische apparaat was ook op andere plaatsen actief in Brugge. Zo kreeg de gevreesde Duitse krijgsraad ofte Kriegsgericht een plaats in het toenmalige justitiepaleis op de Burg, het statige gebouw beter gekend als “het Brugsche Vrije” waar zich nu de dienst bevolking bevindt. Het militaire opperbevel van Brugge lag in handen van de Stadskommandatur, deze was ingericht in de Steenstraat en hier werd ook onderdak gegeven aan de meeste Duitse soldaten.
In de gebouwen van middelbare school Hemelsdaele in de Sint-Jansstraat kwam het hoofdkwartier van de militaire politie of Feldgendarmerie. De beruchte Gestapo van Himmler en zijn SS en de geheime inlichtingendienst, de Sicherheitsdienst/Sicherheitspolizei namen tevens intrek aan de Dijver. De tegenhanger van deze SS-instantie was de Geheime Feldpolizei, die ressorteerde onder de Wehrmacht. Deze bevond zich eveneens aan de Dijver. Door groeiende tegenstellingen en interne machtsstrijd tussen SS, als elitekorps onder Himmler enerzijds en het regulier leger, de Wehrmacht, zou de Gestapo zich uiteindelijk verplaatsen naar de Kuipersstraat.
Wat uiteindelijk begon met een opflakkering (« van waar ken ik die naam Twijnstraat nu toch weer ? ») heeft me gebracht tot ietwat sinistere wandeling door het Brugge tijdens de Tweede Wereldoorlog. Wie deze vaak majestueuze gebouwen beter wil leren kennen, wandel gerust eens mee met ons!
Pieterjan Vinck
Brugge aan het begin van de Tweede Wereldoorlog. Vanaf 1 december 1940 had de Duitse bezetter een nieuw administratief orgaan in het leven geroepen, namelijk de Kreiskommandatur. Deze opereerden naast de Ortskommandaturen, die de feitelijke machtscentra waren van de Duitsers in de grote steden als Gent en Brugge. Waar de Ortskommandatur zich louter met militaire aangelegenheden bezighield, was de Kreiskommandatur meer verantwoordelijk voor administratieve zaken. Deze laatste werd door de Duitsers eerst geïnstalleerd aan de pittoreske waterkant van de Dijver in het gebouw naast het Groeninghemuseum en in een latere fase in de Twijnstraat waarover ik het dus aan het mijmeren was. Andere gebouwen van dit administratieve apparaat bevonden zich in herenhuizen in de Niklaas Desparsstraat, naast de Brugse stadsschouwburg, onder andere waar zich nu het Hotel Heritage bevindt.
Het Duitse bureaucratische apparaat was ook op andere plaatsen actief in Brugge. Zo kreeg de gevreesde Duitse krijgsraad ofte Kriegsgericht een plaats in het toenmalige justitiepaleis op de Burg, het statige gebouw beter gekend als “het Brugsche Vrije” waar zich nu de dienst bevolking bevindt. Het militaire opperbevel van Brugge lag in handen van de Stadskommandatur, deze was ingericht in de Steenstraat en hier werd ook onderdak gegeven aan de meeste Duitse soldaten.
In de gebouwen van middelbare school Hemelsdaele in de Sint-Jansstraat kwam het hoofdkwartier van de militaire politie of Feldgendarmerie. De beruchte Gestapo van Himmler en zijn SS en de geheime inlichtingendienst, de Sicherheitsdienst/Sicherheitspolizei namen tevens intrek aan de Dijver. De tegenhanger van deze SS-instantie was de Geheime Feldpolizei, die ressorteerde onder de Wehrmacht. Deze bevond zich eveneens aan de Dijver. Door groeiende tegenstellingen en interne machtsstrijd tussen SS, als elitekorps onder Himmler enerzijds en het regulier leger, de Wehrmacht, zou de Gestapo zich uiteindelijk verplaatsen naar de Kuipersstraat.
Wat uiteindelijk begon met een opflakkering (« van waar ken ik die naam Twijnstraat nu toch weer ? ») heeft me gebracht tot ietwat sinistere wandeling door het Brugge tijdens de Tweede Wereldoorlog. Wie deze vaak majestueuze gebouwen beter wil leren kennen, wandel gerust eens mee met ons!
Pieterjan Vinck